Na polskich drogach można spotkać coraz więcej pojazdów z napędem 4x4. Nie są to tylko auta terenowe, ale również limuzyny czy kombi. Polacy przekonują się do napędu na wszystkie koła. Czy należy o niego dbać? Jak obchodzić się z samochodem o takim napędzie?
Kiedyś napęd 4x4 kojarzył się głównie z jazdą terenową i dużymi samochodami. Jego zakup jak i naprawa bywały kosztowne, czego nie potrzebował codzienny użytkownik samochodu. Faktem jest, że obecnie na popularności zyskują crossovery i SUVy, które w swojej ofercie zawierają napęd 4x4 często w standardzie. Polscy użytkownicy coraz chętniej również dopłacają za opcjonalne wyposażenie jakim jest taki napęd do samochodów, którymi będą jeździli na co dzień - a nie tylko w terenie. Powodem jest konstruowanie mechanizmów bezobsługowych oraz bardziej niezawodnych. Opinie o konstrukcjach bezawaryjnych szybko zyskują fanów, którzy decydują się na takie rozwiązania.
Wiadomo jakie zalety posiada napęd na wszystkie koła. Najbardziej docenianą jest poprawa właściwości jezdnych, która powoduje bezpieczniejsze zachowanie się pojazdu w sytuacjach awaryjnych poprzez lepszą trakcję. Duża liczba kierowców docenia napęd w zimę, gdy właśnie wtedy najbardziej czujemy różnicę pomiędzy napędem na jedną a na wszystkie osie.
Niestety nic nie jest bez wad. Kosztem lepszej trakcji jest większe zużycie paliwa, większa masa pojazdu oraz sam koszt obsługi mechanizmów (serwis jak i ich naprawa). Oczywiście zachowując odpowiednie procedury zalecane przez producentów oraz mechaników, jesteśmy w stanie wyeliminować większość problemów z awariami. Kierowca ma duży wpływ na poziom zużywania się części mechanicznych, zwłaszcza w napędach sterowanych elektronicznie. Podczas ruszania powinniśmy unikać puszczania sprzęgła przy wysokich obrotach ograniczając czas jazdy na półsprzęgle. Odpowiednie operowanie gazem i sprzęgłem zapobiega uślizgu osi, co jest dużym obciążeniem dla układów. Podzespołem jaki cierpi najbardziej jest tarcza sprzęgła. W szczególności w napędach stałych, przy ruszeniu z efektem “buksujących” kół generowane są bardzo duże obciążenia.
Bardzo ważne, lecz ignorowane przez kierowców jest zachowanie takich samych obwodów kół na obu osiach. Różnice w zużyciu bieżników, ciśnieniu czy inne opony na osiach bardzo obciążają układ przeniesienia napędu. W napędzie stałym, różnice w prędkościach z jakimi obracają się poszczególne koła zmuszają centralny dyferencjał do nadmiernej pracy i zużycia. W napędzie z elektronicznie sterowanym sprzęgłem wielopłytkowym do komputera trafiają sygnały, które interpretowane mogą być jako uślizg kół - napęd będzie próbował wyeliminować takie zachowanie poprzez spinanie sprzęgła co znacznie skraca jego żywotność. Pamiętajmy, przy wymianie opon zawsze kupujmy cztery takie same opony.
W samochodach z dołączanym na sztywno napędem przedniej osi, które występuje głównie w pick-upach i tańszych terenówkach należy unikać jazdy po mokrej nawierzchni czy asfalcie częściowo pokrytym śniegiem. Jazda z dołączonym napędem po takich drogach, generuje duże naprężenia w układzie napędowy. Spowodowane jest to brakiem mechanizmu różnicowego pomiędzy przednią a tylną osią, którego zadaniem jest kompensowanie różnic w prędkościach obrotowych osi. Napędy taki idealnie nadają się na białe i szutrowe drogi.
W pojazdach z dołączanym napędem tylnej osi należy pamiętać o funkcji LOCK - głównie w crossoverach i SUVach. Funkcja ta pozwala na wymuszenie spięcia sprzęgła wielopłytkowego. System powinien zostać załączony jedynie w sytuacjach gdy jeździmy po błocie, luźnym piasku czy głębszym śniegu. Na innych drogach o dużej przyczepności sprzęgło będzie poddawane bardzo dużym obciążeniom, a w szczególności na zakrętach. Producenci podkreślają, że podczas włączonej funkcji LOCK występować mogą szarpnięcia oraz większy hałas mechanizmów. Nie można używać go na utwardzonej nawierzchni. W celu zminimalizowania prawdopodobieństwa uszkodzenia sprzęgła, funkcja wyłącza się po przekroczeniu 40 km/h. W większości modeli wybór nie jest zapamiętywany i po zgaszeniu silnika ponownie należy włączyć funkcję LOCK.
Należy pamiętać iż większość napędów dołączanych została zaprojektowana w celu chwilowej poprawy trakcji, a nie stałej pracy zwłaszcza na asfaltowej nawierzchni. Warto o tym pamiętać chociażby podczas kontrolowanej jazdy poślizgami. Nie należy forsować auta, gdyż przegrzaniu ulega sprzęgło międzyosiowe. O napęd należy dbać zgodnie z zaleceniami producenta, wyspecjalizowanych mechaników oraz własnym wyczuciem. Wszystkie oleje w mechanizmach powinny być często wymieniane. Próby oszczędzania mogą okazać się odwrotne do naszych oryginalnych zamiarów.